مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمين شيخ محمدعلي صدوقي همچون پدرش آيت‌الله شهيد محمد صدوقي از علماي بلاد بود. او از يك سو با مراجع و علماي قم و ديگر مناطق مرتبط بود و از ديگر سو نه‌تنها به مسائل ديني بلكه به مشكلات عادي مردم يزد هم توجه مي‌كرد. در حوزه سياست هم به‌گونه‌اي رفتار مي‌كرد كه عملش مانعي براي مردم منطقه قلمداد نشود. آنچه برايش اهميت داشت، ارتقاي مذهبي و معيشتي و رفاهي مردم بود.

علماي بلاد، روحانيان تراز اول منطقه هستند كه جايگاهي استراتژيك و پراهميت در سازمان روحانيت دارا هستند؛ چرا كه آنان پيوندي عميق ميان رأس هرم اين سازمان (مراجع تقليد) و بدنه (روحانيون و وعاظ) و جامعه شيعي (متدينين) برقرار مي‌كنند. اگر اين حلقه از سازمان روحانيت حذف يا تضعيف شود، سازمان متزلزل و از ايفاي نقش در جامعه محروم مي‌شود.

ائمه‌معصومين(ع) نيز به اين جايگاه اهتمام ويژه‌اي مي‌ورزيدند. در زماني كه قدرت سياسي حاكم از آن مخالفان تشيع بود و شيعه در نقش اپوزيسيون حكومت وقت عرض‌اندام مي‌كرد، علماي بلاد يا به تعبير درست‌تر «وكلا» بودند كه با نظارت پيشوايان اماميه از تضعيف مذهب تشيع توسط حکام وقت جلوگيري مي‌كردند. در آن دوره «سازمان وكالت» نقشي استراتژيك يافت و مجموعه منظم و منسجمي تحت عنوان «وكلا» فعاليت داشتند. افزون بر آن، بين اعضا هماهنگي و برنامه مشخص وجود داشت. امام(ع) به عنوان حاكم و ناظر بر تمام سازمان و اعضا، وظايف را هماهنگ و مشخص و براي هر منطقه، افراد معتمد و خوش‌نامی را به عنوان وكيل، مشخص و معرفي مي‌كرد. رهبري و مديريت اين سازمان هم به عهده امام معصوم(ع) بود كه وكيلان را تعيين و به شيعيان معرفي مي‌كرد. اين نهاد داراي سلسله مراتب بود و كساني از طرف امام به عنوان وكيل ارشد، بر وظايف ديگر وكلاي نواحي مختلف نظارت مي‌كردند؛ «عبدالرحمان بن حجاج» از وكلاي ممدوح امام صادق(ع) و نيز منصوب از سوي امام كاظم(ع) در عراق به عنوان سروكيل، «معلي بن خنيس» وكيل امام صادق(ع) در مدينه، «علي‌بن يقطين» وكيل امام كاظم(ع) در بغداد، «عبدالله بن جندب» وكيل ارشد امام كاظم(ع) و امام رضا(ع) در اهواز، «علي بن مهزيار» وكيل ارشد امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادي(ع) در اهواز، «عثمان بن سعيدعمري» وكيل امام حسن عسكري(ع) در يمن، «ابوعلي بن راشد» و «علي بن هلال» وكيل امام هادي(ع)، «حسن بن هارون همداني» وكيل ارشد امام هادي(ع) در همدان، «علي بن حسين» وكيل ارشد امام هادي(ع) در عراق و...(اخلاقي، محمدعلي، شكل‌گيري سازمان روحانيت شيعه، موسسه شيعه‌شناسي، تهران، چاپ اول، بهار 84، صص 189-188)

اگرچه در عصر غيبت، فقها و مراجع نقش هدايت جامعه شيعي را برعهده گرفتند و به ترويج شعائر پيشوايان اماميه پرداختند، اما همچنان جايگاه و نقش «وكالت» در جامعه شيعه همچون عصر ائمه(ع) محسوس بود. مراجع بزرگ شيعه همواره از علمايي در بلاد مختلف ياري مي‌گرفتند تا از يك‌سو به نمایندگی از آنان به اخذ وجوهات شرعي و بيان احكام شريعت بپردازند و از ديگر سو سازمان روحانيت شيعي را در تمام اعصار در برابر هجمه مخالفان سياسي و مذهبي، مستحكم و پايدار نگاه دارند.

با وجود آنكه علماي شيعه در اعصار گذشته بيش از نقش سياسي، جايگاهي اجتماعي- مذهبي داشتند، اما براساس اسناد و منابع مي‌توان در برهه‌هاي تاريخي نقش كليدي وكلاي مراجع و علماي بلاد را در حوادث بزرگ سیاسی همچون جنبش تحريم تنباكو يا انقلاب مشروطه و بيش از آن انقلاب اسلامي ايران يافت. اگرچه در ميان حواريون امام خميني، طلاب و روحانيون مبارز حضور داشتند و بيش از همه به چشم مي‌آمدند، اما ارتباط مستمر و با چراغ خاموش امام با علماي بلاد پنهان نمانده است. علماي بلاد از ديدگاه ايشان، جايگاهي حياتي براي انقلاب داشته‌اند، اگرچه شايد همچون روحانيون و حتي علماي مبارز به اعتراضاتي تند و آشكارا عليه رژيم پهلوي نمي‌پرداختند و فقط با آيت‌الله خميني مرتبط نبودند و مراجع ديگر را نيز در شبکه ارتباطی خود قرار مي‌دادند؛ از قم، تهران و مشهد تا نجف. هيچ‌گاه در مناسبات ميان روحانيت جايگاه يك عالم ديني را بر عالم ديني دیگری به صورت روشن و آشكار ترجيح نمي‌دادند و مبادلات شرعي و مذهبي با تمامي آنان انجام مي‌شد. علماي بلاد اگر به اعلام نظرات سياسي مي‌پرداختند، توجيه متقن شرعي در پس آن بود و از ديگر وظايف خود دوري نمي‌كردند؛ اهدافي همچون آموزش طلاب و تقويت حوزه‌هاي علميه بلاد خويش، تبليغ و اعزام مبلغ به ويژه در سه ماه محرم، صفر و رمضان، گسترش و ترويج اخلاق اسلامي، رسيدگي به نيازهاي فقهي و پاسخ به شبهات اعتقادي.

شاكله رفتاري علماي بلاد و ارتباط تنگاتنگ با مردم منطقه نوعي سازمان كوچك را در آن منطقه تحت لواي مراجع تقليد (البته نه يك مرجع تقليد؛ چرا كه مردم مقلدين مراجع گوناگون هستند) بنا مي‌كرد. اگر سازمان روحانيت شيعه را به اندام انساني تشبيه كنيم، مراجع در جايگاه «مغز» سازمان روحانيت، علماي بلاد «قلب» آن و روحانيون، وعاظ و طلبه‌ها «بازوان» اين سازمان را شكل مي‌دهند.